Page 102 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 14)
P. 102

v
                              v

         Kahvenin diğer adı                                                   Bol köpüklü
         müslüman şarabı idi                                                  Türk kahvesi

         Bu arada kahvenin ilk çıkış      onlar vasıtasıyla çevredeki         gibisi var mı?
         noktalarından biri olan İslam    İslam ülkelerine de girer. Halep,
         coğrafyası ona direnir ama       Şam, Bağdat ve Tahran’da            Osmanlı topraklarında karşılaştığı
         karşı koyamaz. Mekke’de açılan   kahvenin yalnız geceleri içildiği
         kahvehaneler şikayetler üzerine   yarı gizli kahvehaneler açılır.    zorluklara rağmen kahve
         kapatılır. Sonunda birçok        Çünkü bir kısım sofuya göre         bambaşka bir kültür de doğurur:
         bilginin bu konudaki görüşü      bu “siyah su” içilemez. Hatta       Türk kahvesi.
         alınarak kahve özgür bırakılır.   Afrikalıların ve Habeşlerin bu     Arap kahvesi “mırra”, Osmanlı
         Öte yandan, hacıların            kahve yüzünden renklerinin          saray mutfağında kavrulmasından
         müslüman şarabı ve mucize bir    kara olduğu, kahve içenlerin de     öğütülmesine, pişirme tekniğinden
         içki olarak tanımladığı kahve    siyahlaşacağı iddia edilir.         en az beş kişiyle yapılan kahve
                                                                              sunum merasimine dek yeni bir
         Kahve Osmanlıyı mest ediyor                                          usulle hazırlanır ve Türk kahvesi
                                                                              adını alır.

         Yemen’in kahve ticaretinin       yudumladıkça şenlenenler,           Bu özel kahve 18’inci yüzyılın
         ilk merkezi olduğundan           bir başka köşede satranç ve         başına dek dünyada en yaygın
         bahsetmiştik. Yemen demenin      tavla oynayanlar, kitap okuyup      tüketilen kahve türü de olur.
         Osmanlı İmparatorluğu demek      edebiyat sohbetleri yapanlar        Türkiye’de kahve yetiştirilmediği
         olduğunu da takdir edersiniz.    “kara inci” derler kahveye. Bu      halde, “Türk kahvesi” adının
         Yemen valisi Özdemir Paşa        mekânlar sadece kahve içilen,       ülkemizi hâlâ dünya çapında
         kahveyi İstanbul’a getirince     sohbet edilen yerler olmanın        tanıtıyor olmasını Osmanlı’nın
                                                                              onu aşkla bağrına basmasına
         işin rengi bizim topraklarda da   ötesinde fikirlerin tartışıldığı   borçluyuz. Köklü geleneğiyle Türk
         değişir.                         ortamlar haline gelir. Hatta        kahvesinin 2013’te UNESCO Somut
         Gerçi kahve                                  “mekteb-i irfan”        Olmayan Kültürel Mirası Listesi’nde
         İstanbul’da                                    olarak bile           yer alan tek kahve olması da bu
         da zor bir                                     anılır. Ancak         aşkın sonucu.
         sınavdan                                       kitaplar ve           Kahvemiz bu unvanı hak ediyor
         geçer.                                         farklı fikirler       zira diğer kahvelere nazaran ayırt
         Kanuni                                         her yerde ve          edici yanları var. Diğer tüm türlere
         Sultan                                         dönemde               göre çok daha ince öğütülen
         Süleyman                                       olduğu gibi           Türk kahvesi, içinde telvesiyle
         zamanında,                                     artan bir             sunulan dünyadaki tek kahve
         1554 yılında                                   rahatsızlığa          özelliğini de taşıyor. Ayrıca kahve
         İstanbul’a                                     sebep olur.           çekirdekleri çok kavrulduğunda
                              OTTOMAN COFFEE HOUSE -
         gemilerle           ANTOINE IGNACE MELLING (1819)                    kanserojen etkileri olabiliyor fakat
         ilk kez                                      Zevk ü sefa             Türk kahvesinin orta seviyede
         kahve geldiğinde halk bunu       içindeki tembelhaneler ve fesat     kavrulması ve kahverengi kalması
         büyük heyecanla karşılasa da     yuvaları olma gibi gerekçelerle     onu hem daha sağlıklı kılıyor
         devletin dini yetkilileri kahveyi   kahvehaneler III. Murat ve       hem de çekirdeğin orijinal tat ve
         haram ilan eder. Şeyhülislam     IV. Mehmet zamanlarında             aroması azalmıyor.
         Ebussuud Efendi’nin “Kömür       kapatılıp yeniden açılır.
         oluncaya kadar kavrulup          1622’de II. Osman’ın aleyhine       Köpüğü ise malumunuz meşhur.
         yakılıyor; bunun içilmesi caiz   girişilen ayaklanma ve Genç         Türk kahvesinin mücevheri
         değildir. Toplulukta içilmesi de   Osman’ın âsiler tarafından        üzerindeki mis gibi köpüğüdür ve
         Hıristiyanlara benzemektedir                                         bol köpüklü Türk kahvesi yapmak
         ve şeriata uygun değildir.       katledilmesinde bu fesat            herkesin harcı değildir.
         Alıkonulup yok edilmesi          yuvalarının büyük rolü
         gerekir.” fetvasıyla kahve       bulunduğuna kanaat getiren          “TÜRK KAHVESİ” ADININ ÜLKEMİZİ HÂLÂ DÜNYA
         getiren gemiler yükleriyle       IV. Murat da kahve hakkında         ÇAPINDA TANITIYOR OLMASINI OSMANLI’NIN
                                                                              ONU AŞKLA BAĞRINA BASMASINA BORÇLUYUZ.
         birlikte batırılır.              en büyük yasaklamayı çıkartır,      TÜRK KAHVESİNİN RUH EŞİ LOKUM DA OSMANLI
                                          kahvehaneleri kapatır; buna da      MUTFAK KÜLTÜRÜNÜN PARLAYAN YILDIZI.
         Ne var ki kahve yasaklara        1633’te çıkan büyük İstanbul        GIRTLAĞI RAHATLATAN, BOĞAZDAN RAHATÇA
         direnir hatta saraya bile girer.   yangınının bir kahvehaneden       GEÇEN ANLAMINA GELEN “RAHATÜ’L-HULKUM”
                                                                              ZAMANLA “RAHAT LOKUM”, “LATİ LOKUM”
         Kahvenin kokusu ve tadı öyle     çıktığını sebep gösterir. Hızını    ŞEKLİNDE DEĞİŞEREK “LOKUM” OLARAK
         sevilir ki saray mutfağında bir                                      KISALTILMIŞ.
         kahvecibaşı dahi bulunur. Halk   alamayıp kahvenin yanında
         da sevmeye başlayınca bir        şarap ve tütünü de yasaklasa
         dönem Yemen’de üretilen 80       da çok geçmeden yasaklar
         bin çuval kahvenin yüzde 50’si   kaldırılır.
         İstanbul’da tüketilir hale gelir.  1697’de kahveye vergi bile
         Ardı ardına kahvehaneler         konur. “Bidat-ı Kahva” adı
         açılır. Mahalle kahveleri de     altında, Müslüman halktan
         vardır, asker, ticaret erbabı    okka başına sekiz akçe,
         ve sanatçıların gittikleri       Hıristiyanlardan on akçe vergi
         de. Bir köşede kahvelerini       alınır.
     100
   97   98   99   100   101   102   103   104   105   106   107