Page 101 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 14)
P. 101
v
v
Kahve; kökboyasıgiller familyasının Coffea
cinsinde yer alan, dikildikten yaklaşık üç yıl sonra
meyve vermeye başlayan, 30-40 yıl boyunca
aralıksız üreten, beyaz ve kokulu çiçeklere sahip,
kirazı andıran kırmızı meyvesinin içinde iki
çekirdek bulunan bir ağaç türü ve bu ağacın
meyve çekirdeklerinin kavrulması, öğütülmesi
ve demlenmesi ile elde edilen bir içecek.
Kahveyi bundan ibaret saymak ise tam bir
yanılgı.
Çünkü ister gurme kahve olsun ister market
ürünü, tadı ve kokusu ilk deneyimlendiği andan
itibaren muhtemelen ömür boyu sürecek bir
aşka düşürür insanı kahve. Kurutma, kavurma,
öğütme, filtreleme, demleme, su sıcaklığı
ve miktarı, süt ya da aroma eklenmesi gibi
faktörlerle bambaşka tatlara bürünüp çalar
kalbimizi.
Aşkımızı ilan ettiğimize göre biraz da tarihçesine
bakalım kahvenin…
Kahveyi keçiler keşfetmiş
Habeşistan yani günümüzün tadına bayılırlar. Hatta kafeinin Ömer’in hikâyesinin kilit
Etiyopyasında kahve yetişen de etkisiyle geceler boyu noktası Mocha. Tanıdık
bir bölgenin eski ismi Kaffa uzun ayinler yapabildikleri için geliyor değil mi? Evet mocha
ama “kahve”nin Arap asıllı bir neredeyse kutsal sayarlar. kahvenin ismi bu limandan
sözcük olduğu düşünülüyor. Bir diğer rivayet ise 1200’lü geliyor zira kahvenin ilk ticaret
Arapçada “kahwa” kelimesinin yılların Arabistan’ında geçiyor merkezi burası. Bu noktada da
bade yani şarap, rayiha yani ve iki versiyonu var. Yemenli Hindistanlı Sufi Baba Budan
koku, zihne açıklık veren içki, şeyh Ebü’l-Hasan eş-Şâzelî ile ilgili rivayete geçiyoruz
siyah su, siyah inci, uykuya dergâhından sürülür. Etrafı çünkü kahve onun sayesinde
ve şehvete düşman bir zenci, kırmızı yemişlerle kaplı başka ülkelerde yetiştirilmeye
kudret meyvesi gibi anlamları ağaçlarla doludur ve hayatta başlıyor.
var. kalmak için bunları yer. Onun 1650’li yıllara gelindiğinde
Buradan da anlaşılacağı için endişelenen arkadaşları kahve ihracı Mocha
üzere, öncesi tam olarak onu hasta halde bulurlar. Bu limanından yürümektedir.
bilinmemekle birlikte yemişleri kaynatıp suyunu Üretimden satışa her aşama
kahvenin muhtemel iki içirince Şâzelî iyileşir ve bu Arapların sıkı denetimine
anavatanı var: şifalı yemişin ünü tabidir; öyle ki kahve,
Etiyopya ve git gide yayılır. filizlenmesine olanak
Arap coğrafyası. Diğer versiyonda vermeyecek şekilde, sadece
Bu konuda ise Şâzelî kavrulmuş ya da kaynatılmış
birkaç rivayet Etiyopya’da olarak Yemen dışına
var ama en seyahat çıkabilmektedir. Dolayısıyla
yaygın olanlar halindeyken, yabancıların kahve tarlalarına
şöyle: kuşların girmesine izin yoktur.
yediği kahve
M.S. 800’lü meyvesini dener Baba Budan hacdan dönerken
yıllarda bir ve kendini iyi Yemen’e uğradığında bir
gün Etiyopyalı Çoban Kaldi hisseder. Ömer isimli bir kahve tarlasına girip cübbesine
keçilerinin normalden şeyhe bu küçük meyveden yedi adet yeşil kahve çekirdeği
fazla hareketli olmasından verir. Yemen’in liman kenti saklamayı başarır. Tohumları
şüphelenir. Peşlerine düşer Mocha’ya göçen Ömer, Hindistan’ın dağlık bölgesi
ve yedikleri bir bitki çekirdeği padişahın kızıyla dedikodusu Chikmagalur’da yetiştirmeye
nedeniyle bu kadar enerjik çıkınca sürgün edilir. Bu kurak başladığında kahve ticaretinin
olduklarını fark eder. Keşfettiği bölgede yiyecek pek bir şey dünyadaki dengelerini de
bu mucizevi yemişi köyündeki bulamadığı için cebindeki değiştiren fitili ateşlemiş olur.
keşişlere gösterir. Ve kahve ilk top şeklindeki meyveleri Hollandalı tüccarlar Baba
vetosunu burada yer çünkü bir çömlekte kaynatıp içer. Budan’ın yetiştirdiği fideleri
keşişlerden biri bitkinin Etrafındaki benzer meyveleri Java ve Güney Amerika’ya taşır
zararlı olduğunu düşünüp tüketmeye devam eder. Bu ve kahvenin serüveni hızlanır.
kahve tanelerini ateşe fırlatır. içecekle uyuz hastalığını tedavi Böylelikle Mocha’nın elindeki
Kavrulan çekirdekten öyle etmeye başlayınca affedilir kahve tekeli çöker. 1750’li
muazzam bir koku yayılır ki hatta padişah tarafından bile yıllarda kahve artık beş ülkede
kaynatıp demlediklerinde hürmet görmeye başlar. yetişmektedir.
99
