Page 61 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 14)

v

Bir ülkenin iyi yönde değişim ve dönüşümü
için işe tabanı oluşturan halkın refahını
sağlamakla başlanır. Memleketin menfaatine
olan pek çok işi başarmış Cumhuriyet’in
idealleri de bu anlamda oldukça yüksekti.
Gündeme gelen onlarca proje, mümkün
olduğunca hayata geçiriliyordu. Temel
ilkelere ve yeni değerler sistemine olan
güçlü inanç sayesinde, tarihler 1937’yi
gösterdiğinde “İdeal Cumhuriyet Köyü” adlı
örgütlenme modeli de ortaya çıktı.

Planı çizen mimar AFET İNAN VE MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

bilinmiyor

Atatürk’ün manevi kızı Prof. köyler oluşturulması amacıyla merkezinde insan, hayvan ve
Dr. Afet İnan’ın Türk Tarih hazırlanmış “İdeal Cumhuriyet doğa olan İdeal Cumhuriyet
Kurumu’nca yayımlanan, Köyü” modelini Afet İnan’a Köyü Projesi, bu vizyona son
“Devletçilik İlkesi ve Türkiye sunarak konunun Atatürk’ün derece uyumluydu.
Cumhuriyeti’nin Birinci Sanayi dikkatini çekmesini sağlayan
Planı 1933” adlı kitabında da Dirik olmuştu. Mimarı Projede haneler ve çeşitli
bahsettiği üzere; donanımlı, bilinmeyen bu proje ile Atatürk kurumları kapsayan tam
verimli ve çağdaş bir köy bizzat ilgilenmiş, görüş ve teşekküllü, çevreci ve
hayatı için gereken her şeyin yönlendirmeleriyle projeye katkı modern bir köy yaşamı tarif
düşünüldüğü bu projenin sağlamıştı. ediliyordu. Üretim faaliyetlerini
gündeme gelmesini Kurtuluş
Savaşı komutanlarından Aşiret ve tarikat eksenli feodal yüreklendirip köylüye hak
General Kazım Dirik’e borçluyuz. yapıyı yok ederek, kalkınmayı ettiği hayat kalitesini sunacak,
ve aydınlanmayı tabandan, yerelden başlayarak tüm
Kazım Dirik, İzmir Valiliği yani köyden başlatmak için, ülkeyi kendine yeter hale
yaptığı yıllarda Köy Büroları Cumhuriyet’in ilanından çok getirecek projenin, örnek
ile ilgili çalışmalarla yakından kısa süre sonra, 3 Mart 1924’te
ilgilenmişti. Trakya Umum Köy Kanunu çıkarılmıştı. bölgelerde hayata geçirildikten
Müfettişliği döneminde ise tüm Köylerin imarında kültürel ve ve eksiklikleri giderildikten
ülkeye örnek olacak çalışmalara bilimsel esaslar dikkate alınarak sonra “ideal” formuyla
imza atmıştı. Cumhuriyet Anadolu’nun yeniden inşası memleket geneline yayılması
yönetimine yaraşır, çağdaş hedefleniyordu. O nedenle, düşünülmüştü.

Peki Cumhuriyet Köyü nasıl olacaktı?

Projenin göze çarpan ilk özelliği sağlık ocağı, köy konağı, itfaiye, tasarlanan köyde tarım ve
dairesel yerleşim planıydı. telefon santralı, cami, okuma hayvancılıkla ilgili imkânlar
Merkezden çevreye doğru odası ve fabrika bulunuyordu. da titizlikle dahil edilmişti.
genişleyen dört ayrı daire üç Bunun yanı sıra terzi, berber, Fenni ağıl, damızlık ahırlar,
uzun yolla bölünüyor ve altı eşit bakkal, gibi temel ihtiyaçlara mandıra, tavuk, tavşan ve arı
üçgen oluşturuyordu. cevap veren işletmeler, çeşme, istasyonları, yonca ve hayvan
Doğaya uyumlu bu formda; havuz, park gibi görsel zenginlik pancar tarlası, köy gübreliği,
değirmen ve pazar yeri sadece
ekonomik, kültürel ve sosyal de katan işlevsel detaylar
faaliyetler için gereken 43 yerleştirilmişti. Çemberin dış birkaçı. Bunlar genelde
yapı ve gerekli tüm donatıları çeperlerinde bir de koruluk yer yerleşim yerinin uzağında
bünyesinde barındıran bir alıyordu. konumlandırılmış, bulaşıcı
yerleşim düzeni esas alınıyordu. Köyün kültürel hafızasını hastalıklara mahal vermemek
ve köyün temiz kalması için
Ortalama 500 ila 700 kişiyi oluşturacak bir ziraat ve el işleri ahır ve gübrelik gibi birimler
barındıracak şekilde 125 müzesinin yanı sıra toplantı ve köyün dışında düşünülmüştü.
hane olarak planlanan benzeri etkinlikler için konferans Ölen hayvanların da rastgele
köyde, evler dairesel hat salonu, sosyal etkileşimi gömülüp hastalık kaynağı
boyunca konumlandırılmış, sağlayacak radyolu köy olmasını engellemek için yine
kendilerine özel yeşil alanlarıyla gazinosu, panayır yeri, gençlik köy dışında bir hayvan mezarlığı
birbirlerinden ayrılmış, geniş kulübü, spor sahası hatta yöreyi tasarlanmıştı.
görüş açısıyla manzaraya hâkim turistik olarak destekleyecek
binalardı. bir otel ve konuk odası dahi Velhasıl, alışılagelmiş yerleşim
düşünülmüştü. düzenine aykırılığı dikkat
Merkezdeki köy meydanında çekse de incelikle düşünülmüş
bir anıt ve hemen çevresindeki Çağının ilerisinde prensiplerle bu tasarımdaki işlevsellik su
dairelerde okul, çocuk bahçesi, bilimsel yaklaşımı esas alarak götürmezdi.
59