Page 35 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 11)

v

Veba

Antik çağlardan itibaren tanınmış ila 100 milyon insanın ölümüne
bir hastalık olan ve halk arasında yol açtığı bilinmektedir.
“Kara Ölüm” olarak da bilinen 1346-1353 yılları arasında ortaya
Veba, Yersinia Pestis adındaki
bir bakteriden kaynaklanan çıkan ve Avrupa’da 17. yüzyıl
sonuna kadar her 25 yılda bir
enfeksiyon hastalıklarına verilen pandemi oluşturan ikinci veba
genel isimdir. Tarihte ilk büyük
veba salgını M.Ö. 430’da Atina’da pandemisi ise dünya çapında
milyonlarca kişinin ölümüne
görülmüştür. “Atina Vebası” neden olmuştur. Sadece İtalya’da
olarak adlandırılan bu salgında 2 milyona yakın insanın ölümüne
Atina halkının yüzde 30’u hayatını neden olan, Avrupa nüfusunun
kaybetmiştir. İkinci büyük veba üçte birini yok eden Kara Veba,
salgını Roma İmparatorluğu’nda Avrupa’nın sosyal temellerini de
Marcus Aurelius Antoninus değiştirmiştir. Gelecek kavramının
döneminde (M.S. 161-180) belirsizliği insanları o günü Yaşanan kıyım
meydana gelmiştir. Yaklaşık yaşamaya itmiş ve bu da salgın sonrası toplumda
20 yılda Roma nüfusunun 7 boyunca tanık olduğu olaylardan
ila 15 milyonu öldüren bu veba etkilenen İtalyan yazar ve şair tanrının ve kilisenin
salgını Roma’nın çöküşünü de Giovanni Boccaccio’nun 1351 sorgulanmasına
tetiklemiştir. yılında yazdığı Decameron’una sebep olan Kara Veba
İlk veba pandemisi ise 541 yansımıştır. Roma Katolik Kilisesi salgınının dinde
yılında, veba bulaşmış pire için de büyük bir darbe olan bu reformun ve hayatın
taşıyan sıçanlar barındıran hastalık; Museviler, Müslümanlar, pek çok alanında
ticaret gemileri yüzünden yabancılar, dilenciler başta olmak
Akdeniz çevresindeki liman üzere azınlıklara zulmedilmesine Rönesans’ın
kentlerini etkileyen ve 751 yol açmıştır. Yaşanan kıyım sonrası başlamasının başlıca
yılına kadar devam eden toplumda tanrının ve kilisenin nedenlerinden biri
Jüstinyen Vebası’dır. Özellikle sorgulanmasına sebep olan Kara olduğu bilinmektedir.
Bizans İmparatorluğu’nun Veba salgınının dinde reformun
etkilendiği bu salgında Bizans ve hayatın pek çok alanında
İmparatoru Jüstinyen, şimdiki Rönesans’ın başlamasının başlıca
ismi İstanbul olan, o zamanın nedenlerinden biri olduğu
başkenti Konstantinapol’e tüm bilinmektedir.
giriş çıkışları kapattıysa da 1855-1859 yılları arasında Çin’de
hastalığın şehre girmesine engel başlayarak dünyaya yayılan ve
olamamıştır. Nüfusun yüzde sadece Çin’de ve Hindistan’da
40’ına yakınının kaybına neden bile 12 milyon insanın ölümüne
olan salgın, iş gücü ve asker neden olan bu salgın, Jüstinyen
sayısını da kaybeden Bizans Vebası ve Avrupa’nın Kara
İmparatorluğu’nun zayıflamasına Vebası ardından “Üçüncü Veba”
ve saldırılara açık hale gelmesine diye adlandırılmıştır. Hastalığın
neden oldu ki bu durum Avrupa Uzak Doğu’dan gelen farelerle
tarihini kökten değiştiren Amerika kıtasına taşındığı
gelişmelerin yaşanmasına düşünülmektedir. Tıp bilimi,
vesile oldu. Jüstinyen veba daha önceki vebalardan farklı
pandemisinin tarihin en ölümcül olarak ilerlemiş olan bu hastalığın
salgınlarından biri olduğuna incelenmesine ve tedavi edici
inanılmakta ve vebanın iki asır ilaçlardan antibiyotiklerin
boyunca yenilenerek tahmini 25 oluşturulmasına katkı sağlamıştır.

SOLDA: PIETER BRUEGEL THE ELDER, 1562 TARİHLİ
ÖLÜMÜN ZAFERİ (TRIUMPH OF DEATH) ADLI
ESERİNDE, VEBA SONRASINDA ORTA ÇAĞ AVRUPASINI
MAHVEDEN SOSYAL KARIŞIKLIKLARI RESMETMİŞ.
ÜSTTE: ANTONINUS VEBASI OLARAK DA BİLİNEN
ROMA VEBASI SIRASINDA ÖLÜM MELEĞİ KAPIYI
ÇALARKEN... ÇİZİM JULES-ELIE DELAUNAY’E,
KABARTMA LEVASSEUR’E AİT.
33