Page 91 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 6)

Sanat tarihine şöyle bir göz atacak olursak, dendiği zaman akıllara Türk medeniyeti
belirli bir millet ile bütünleşmiş bir sanat geliyor. Bunun da çok haklı sebepleri var.
türü sayısının çok az olduğunu görürüz.
Görsel sanat türlerinin farklı uygarlıklardaki İlginç hazırlık süreci, kullanılan malzemeler
varyasyonlarına rastlamak mümkün. Birbiri ve uygulama şekli ile kendini diğer görsel
ile hiçbir zaman etkileşime geçmemiş sanatlardan belirgin bir şekilde ayırıyor.
toplumlar, benzer yöntemlerle aynı Ortaya çıkan eser ise başka bir yöntem ile
sanatı icra etmeyi başarmışlar. Heykel, oluşturulabilecek gibi değil. Her ne kadar
müzik, kaligrafi, tiyatro ya da edebiyat yeterli derecede yaygınlaşamamış olsa da
gibi dallar her toplumda hayat bulmayı ebru sanatı gitgide artan bir popülariteye
başarmış. Ancak bazı istisnalar var. Ebru sahip. Belki de bu yazı ile sürece biz de
sanatı da böyle özel bir yere sahip. Başka katkıda bulunmuş oluruz. Bunun için önce
uygarlıklarda ufak örnekleri olsa da ebru bu sanatın nasıl ortaya çıktığını inceleyelim.

Boyalar suyla ne zaman tanıştı?

Üzücü bir bilgiyle başlıyoruz. Ebru sanatının ile İran’a, daha sonra Anadolu Türklerine
nerede, nasıl ve ne zaman ortaya çıktığına ulaşmayı başaran ebru, bugünkü modern
dair maalesef net bilgi yok. Belgelenmiş en haline bu topraklarda kavuştu. Yani ilk hali
eski ebru örneği 16. yüzyıla ait bir yazı için ile son hali Türk imzası taşıyor.
kullanılan kâğıda uygulanmış. Belgelenmiş İlk zamanlarda bir sanat dalı olarak
diyoruz çünkü üzerinde tarih taşımasından
dolayı kesin bilgi olarak kabul görüyor. Ünlü görülmeyen ebru, kitap ciltlerinde, hat ve
şair ve yazar Malik-i Deylemi’ye ait yazının tezhip işlerinde süs olarak kullanıldı. Kendi
üzerindeki tarih 1554 yılını gösteriyor. başına bir sanat dalı olmayı, Türk sanat
tarihinde önemli bir yeri olan “usta-çırak”
Bazı kaynaklar 1447 tarihli bir yazıda da
ebru uygulandığını ve Topkapı Sarayı ilişkisi sayesinde başardı. Hikâyenin sonrası
Müzesi’nde olduğunu belirtiyor. Hatta buna az çok malumunuz. Osmanlı ile zirveye
ünlü kimyager Mehmet Ali Kağıtçı da dahil. çıkan ebru, tüm dünyaya yayıldı.
Kağıtçı 1969 yılında İsviçre’deki Palette Peki bu güzel sanatın uygulama safhası
dergisindeki makalesinde bunu belirtmiş. nasıl? Boya ile su arasındaki ilişki nasıl
Ancak kayıt numarası vermediği için bu kuruluyor?
esere ulaşılabilmiş değil.
İşin ilginç tarafı yazının kaleme alındığı
kâğıtta “hafif ebru” denilen bir teknik
kullanılmış. Bu da sıradan bir ebru
sanatçısının yapabileceği bir teknik değil. O
noktaya ulaşmak uzun yıllar alabiliyor. Bu
yüzden sanatın çok daha eskilere dayandığı
düşünülüyor.
DÖNEMİN ÜNLÜ ŞAİR
1615 yılında yazılmış “Tertib-i Risale-i VE YAZARI MALİK-İ
DEYLEMİ’NİN 1554
Ebri” adlı eser, ebru konusunda TARİHLİ ESERİNDE
başvurabileceğimiz nadir bir kaynak. KULLANDIĞI EBRULU
KÂĞIT, BELGELENMİŞ
Türk El Sanatları ile ilgili eski kitaplar EN ESKİ EBRU
incelendiğinde ebru ile ilgili bilgilere ÖRNEĞİ OLARAK
KABUL EDİLİYOR.
maalesef pek rastlamıyoruz. Kim bilir belki
bir kütüphaneden bir eser çıkar ve bazı
bilinmeyenler aydınlığa kavuşur.
Hem Batı hem de Doğu kaynaklarının
kesin olarak kabul ettiği bir şey varsa, o
da ebrunun Türkistan’ın Buhara kentinde
ortaya çıktığıdır. Oradan İpek Yolu vasıtası
89