Page 77 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 6)

İLK HALİ ÇOKGEN
YA DA DİKDÖRTGEN
OLAN KURŞUN KALEM,
ZAMANLA BUGÜNKÜ
İDEAL HALİNİ ALMIŞ.

Kurşun kalemin kurşunla deyişle, diğer bir ünlü kalem markası
ne ilgisi var? Caran D’ache’ın ismini aldığı kelime.
Yani birincisi, kurşun kalem kurşundan
Faber-Castell’i anlatmadan önce kurşun
kalemin tarihinden biraz bahsedelim. yapılmıyor. İkincisi ise, her neyden
“Kurşun kalem”in yapımında kurşun yapılıyorsa onu da biz bulmuşuz.
kullanıldığını ya da yazı yazılan Kalem kelimesi Türkçe’ye Arapçadan
minesinin kurşun olduğunu sanan çoktur. geçmiş. Arapça’ya da, Yunanca’da
Ancak durum pek öyle değil. Hatta “kamış” anlamına gelen “kalamos”
konunun kurşunla hiç alakası yok! kelimesinden gelmiş. Latincede ise KURŞUN KALEMİN ANA
İsviçreli doğa tarihçisi Conrad Gesner, “küçük kuyruk” anlamına gelen MALZEMESİ KURŞUN DEĞİL,
KRİSTALLEŞMİŞ KÖMÜR
kurşun kalemden ilk kez bahseden “pencillus” demişler. FORMU OLAN GRAFİT.
kişi ve o sırada takvimler 1565 yılını
gösteriyordu. Kurşun kalemin ana İtalyanlar grafit malzemesine ilk ahşap
malzemesi “grafit”in kurşun olduğu tutakları geçiren millet. İlk hali çokgen
sanılan o dönemde Gesner, grafitin bir ya da dikdörtgen olan kurşun kalem,
kristalleşmiş kömür olduğunu keşfeden zamanla bugünkü ideal halini almış.
kişi oldu. Bu süreçte Fransızlar, İngilizler ve
Amerikalılar kurşun kalemin tasarımına
İşte hikâyenin ilgi çekici noktası burada katkıda bulunmuş.
başlıyor. Ana malzeme grafiti M.S. 1.
yüzyılda Sibirya Türkleri buldu ve ismini Ancak bu yazıda bir efsanenin doğuşuna
“Kara Taş” koydular. Türklerden Ruslara ve gelişimine odaklanacağımızdan,
geçen kara taş, Rusça’da "karandaş" rotamızı Almanya’ya, takvimimizi ise
(Карандаш) adını aldı. Bir başka 1761 yılına çeviriyoruz.

Meşhur kalemlerin babası: Nurembergli zanaatkârlar tarafından
Kaspar Faber biliniyordu. Ancak Faber ısrarla bunu
kullanmadı. Kalemin dayanıklılığını
Hikâye, Kutsal Roma İmparatorluğu’nun arttırmak için grafit mineralini sülfür,
Bavyera eyaletinin Stein kasabasında antimon ve reçine ile karıştırarak
başlıyor. O dönemde marangoz ustaları kalemler üretmeye başladı.
Nuremberg, yani bugünkü Nürnberg Faber daha sonra kalem üreticiliğini
şehrinde konuşlanmışlardı. Bu
FABER-CASTELL ustalardan biri de Kaspar Faber adındaki resmileştirmek istese de, dönemin
MARKASININ HİKÂYESİ Nuremberg Rugsamt’ı buna onay
KUTSAL ROMA bir dolap üreticisiydi. İşinde maharetli vermedi. Rugsamt, şehrin ticaret ve
İMPARATORLUĞU’NUN
BAVYERA EYALETİNİN olsa da Faber, ahşap ustalığını farklı üretim materyallerini denetleyen bir
STEIN KASABASINDA mecralarda da göstermek niyetindeydi.
BAŞLADI. konseydi. Bugünün ticaret ya da sanayi
1761 yılına gelindiğinde Faber, Stein’da odaları gibi düşünebilirsiniz.
ilk atölyesini açtı ve kalem üretimine Kaliteli kalemler üretmeye devam eden
BİLİNEN EN ESKİ
FABER- CASTELL başladı. Bu tamamen elle yapılan, Faber’in mahareti, dönemin aristokrat
KALEMİ
zahmetli ve emek isteyen bir işti. sınıfı tarafından da duyulunca kalemlere
talep arttı.
Saf grafitten ürettiği kalemlerin kolaylıkla
kırılabildiğini ve çabucak ziyan olduğunu Yine de Faber’in ilk adımını attığı bu
gören Faber, çare aramaya başladı. yolculuk henüz küçük ölçekliydi. Kim
İlginçtir ki, grafit kalemleri tahtadan derdi ki ufak bir marangoz atölyesi, tüm
çubuklara yapıştırarak sağlam bir kurşun dünyaya yayılan bir kırtasiye ürünleri
kalem ortaya çıkarma tekniği o dönemde markasının temeli olacak?

75