Page 78 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 11)

v

Bisikletin “yükselişi”

1869 yılına gelindiğinde Fransız 1898’de ise J.M.M. Truffault ilk şok
tamirci Eugène Meyer, üç yıl önce emici süspansiyonları icat ederek
İngiliz mühendis James Starley’nin modern bisiklete biraz daha
geliştirdiği bisiklette önemli yaklaşan tasarıma katkı sunuyor.
değişiklikler yapıyor. Daha fazla hız 1800’lerin son çeyreğinde zincir
sağlamak için ön tekerleğin çapı sistemi, iki ve üç tekerlekliler
75cm’den 162cm’ye kadar artarken, üretilmeye başlasa da bisikletin
arka tekerlek 30cm’ye kadar popülerliğini arttırıp onu bugünlere
küçülüyor ve kadro daha hafif metal taşıyan en önemli gelişmenin
borudan yapılıyor. Selenin dev ön henüz gerçekleşmediğinin altını
tekerleğin üzerinde bulunduğu çizelim. Çünkü Penny-Farthing tarzı
bu “yüksek bisiklet”e o dönem yüksek bisikletleri kullanmak fiziksel
tedavülde olan en büyük ve küçük açıdan zor olduğundan maceracı
bakır paralara ithafen “Penny- gençlerden başka alıcı pek
Farthing“ deniyor. Penny büyük, bulunamıyor. Üstelik dönemin yol ÜSTTE: GOTTLIEB DAIMLER 1885 TARİHLİ BU
TASARIMI REITWAGEN,
İKONİK FOTOĞRAF,
Farthing küçük arka teker... kalitesi düşünüldüğünde gençlerin YAKIN GELECEKTE WASHINGTON BİSİKLET
dahi yaralanması çok olası. Bisiklete “MOTORSİKLET”E KULÜBÜ ÜYESİ WILL
Yeniliklerin ardı arkasının binmeyi kolaylaştıracak daha EVRİLECEK (1885) ROBERTSON’I PENNY-
kesilmediği bir dönem… İngiliz düzgün ve sayıca çok güzergâh ALTTA: DÜNYAYI FARTHING İLE ABD
mucitler Browett ve Harrison’ın oluşturmaya yönelik başlayan BİSİKLETLE TURLAYAN İLK CAPİTOL BİNASININ
MERDİVENLERİNDEN
fren kaliperinin atası sayılan “Düzgün Yollar Hareketi” dahi hedef İNSAN THOMAS STEVENS İNERKEN GÖSTERİYOR
(1884)
mekanizmayı patentlemesi 1876’ya kitlenin genişlemesinde pek de
denk geliyor. Aynı yıl James Starley yeterli olmuyor. BİSİKLETİN İLGİ GÖRMESİ,
diferansiyel dişlisini patentliyor. DÖNEMİN DEVLETLERİNİN
Ancak yine de bir Penny-Farthing DE DİKKATİNİ ÇEKMİŞTİ.
1885’te ise Gottlieb Daimler ile dünya turuna çıkılabileceğini 1800’LERİN İKİNCİ
dönemin standart bisikletine içten söyleyelim. Olmaz demeyin çünkü YARISINDA FRANSA
SAVUNMA BAKANLIĞI
yanmalı motor takarak herkesi bunu biri 1887’de başarmış. Nisan BİSİKLET ÜRETİMİNE
şoke ediyor. Tahmin edeceğiniz 1884’te San Francisco’dan yola çıkan DESTEK VERMİŞ, 1871’DE
İMAL EDİLEN BİSİKLETLER
üzere Reitwagen adlı bu araç yakın Thomas Stevens, Amerika, Avrupa ALMANYA İLE O ZAMAN
gelecekte “motorsiklet”e evrilecek. ve Asya’da birçok ülkeyi dolaşarak YAPILAN SAVAŞTA
Çok geçmeden bu fikir dört yolculuğunu Aralık 1886’da KULLANILMIŞTI. II. DÜNYA
SAVAŞI’NDA DA AVRUPA
tekerlekli versiyona da uyarlanınca Japonya’da tamamladığında, ÜLKELERİ, BİSİKLETİ ORDU
“otomobil”in atası da ortaya çıkmış dünyayı bisikletle turlayan ilk insan SÜRATİNİN ARTIRILMASI
oluyor. olma unvanını da kazanmış. İÇİN ASKERÎ AMAÇLA
KULLANMIŞLARDI.
“Güvenli Bisiklet” tarihi
değiştirmeye geliyor

Ve işte o büyük gelişme “Güvenli Dunlop’un bu icadı aslında İskoç HAVALI
Bisiklet“in üretimiyle gerçekleşiyor. asıllı Robert William Thomson LASTİĞİN
MUCİDİ OLAN
James Starley’in yeğeni John Kemp tarafından 1846’da çoktan icat İSKOÇYALI
Starley, 1885 yılında “Rover Güvenli edilmiş ancak kendisinin haberi VETERİNER
Bisiklet”i İngiltere’de piyasaya yokmuş; aklın yolu bir diyelim… JOHN DUNLOP
(1915)
sürdüğünde yepyeni bir dönemi de
başlatmış oluyor. Bu ismin seçilmesi Ve 20. yüzyılın eşiğinde ardı ardına
manidar çünkü Penny-Farthing alınan patentlerle modern bisiklet
bir dönemin modası olsa da yeterli oluşmaya devam ediyor. Kontra
derecede güvenli değil. Yani müthiş fren, alüminyum gövde, çift kişilik
bir reklamcılık taktiğiyle ürüne tandemler, yatay bisikletler, katlanır
“güvenli” kelimesi ekleniyor. Gerçi gövdeler, pille çalışanlar, pedal
tasarım bunun hakkını verir nitelikte çevirmeye gerek bırakmayan
zira bu modelin iyi bir açıyla kadroya serbest sürüşlü olanlar ve dahası…
bağlanarak yönlendirilebilen ön Güvenlik, yön verilebilirlik, hız,
tekeri, aynı büyüklükte ve zincirle konfor ve elbette eğlence açısından
tahrik edilen bir de arka tekeri var. yapılan tüm bu yeniliklere seri JOHN KEMPP
STARLEY TARAFINDAN
Kısacası; alçalan selesiyle daha üretimle birlikte maliyeti düşürme TASARLANAN VE MODERN
rahat, yeni yapısıyla daha güvenli, başarısı da eklenince, bir dönem BİSİKLETİN ÖNCÜSÜ
hızlı ve manevra kabiliyeti daha sadece üst tabakanın ulaşabildiği SAYILAN “GÜVENLİ
BİSİKLET”
yüksek… Dolayısıyla bu bisiklet bisiklet geniş kitlelerce daha
tahmin edileceği üzere piyasayı erişilebilir hale geliyor. Bisiklet
derinden etkiliyor.
tarihçilerinin “altın çağ” ya da
1888’de İskoçyalı veteriner John “bisiklet çılgınlığı” adını verdikleri
Dunlop, hava ile şişirilen lastiği icat 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında
edip Güvenli Bisiklet’e uyarladığında ABD ve Avrupa’da kadın ve erkekler
ise taşla döşenmiş çukurlu yollarda için bisiklet kulüplerinin açılmaya
bisiklet kullanmak daha keyifli hale başlaması, bisiklet yarışları ve
geliyor. Ufak bir dipnot ekleyelim: turlarının artması tesadüf değil.

76