Page 76 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 11)

v

T AR İ HÇE

YÜZLERCE YILLIK TUTKU:
BiSiKLET

Hareket ve dengenin buluştuğu, ulaşım, spor ve eğlence vadeden
tek araç bisiklettir. Çevreci, sağlıklı ve ekonomik bakış açısıyla
özdeşleşen, bu nedenle gelişmiş toplumlarda yaşam kültürüne
dönüşen bir yönü var bisikletin. Yüzyıllar boyunca mühendislik,
anatomi, ergonomi, spor, tarih, ekonomi hatta sosyolojiden beslenen
kolektif aklın ürünü olmuş. Bazen moda nesnesine, bazen savaş
aracına, bazen kadın-erkek eşitliğinin sembolüne, bazen de sınıfsal
konumların anlatıcısına dönüşmüş.

Velespit ya da modern adıyla “bisiklet”… modern bisikletin atası olmaya
Çocukken düşe kalka sürmeyi en yakın tasarım için birkaç yüzyıl
öğrendiğimiz, aşkla bağlandığımız beklenmesi gerekiyor.
dostumuz. Aynı zamanda dünyanın
en ucuz, sağlıklı, eğlenceli, çevre Ancak tam da bu noktada ilginç bir
detaya değinmek istiyoruz. Zaman
dostu ulaşım ve spor aracı. Teknoloji çizelgesinde Rönesans dolaylarındaki
sayesinde büyük gelişmeler kaydetmiş icatlardan bahsederken sözü
zira ilk prototiplerde pedal bile yok; Leonardo da Vinci’ye getirirsek
tekerlekleri hareket eder hale getirmek şaşırmazdınız sanıyoruz. Da Vinci’nin
için ayaklarla doğrudan yola basıp biraz Codex Atlanticus’unda bir bisiklet
koşmak gerekiyor. Sonraki pedallı, karalamasının olduğu 1960 yılında ileri
iki veya üç tekerlekli, motorsuz hatta sürüldüğünde birçokları da şaşırmıyor.
buharlı onlarca çeşidiyle bisikletin O güne dek 1790’larda icat edildiği
evrimi alkışa değer. düşünülen Vélocifère veya Célérifère
Bu gelişim sürecinin tam olarak ne benzeri bisiklet çizimlerini 1492 tarihli
zaman başladığı konusu tartışmalı. Codex Atlanticus’ta görmek şaşırtıcı
Takvimleri kesin bir noktadan değil de nedir öyle değil mi? Ne var ki
başlatamamanın en büyük nedeni çok geçmeden bunun sahte olduğu
bisikletin tek bir mucit tarafından değil anlaşılıyor.
de, tarih boyunca kolektif bir çabanın O halde normal seyrimize devam
eseri olması. edelim…
Bisiklete en yakın ilk araç neydi diye Yıl 1790, yer Fransa. Comte Mede
kayıtlara bakıldığında bazı uzmanlar de Sivrac, soylular için iki tekerlekli
1418 yılını işaret ediyor. Yapısı itibariyle bir eğlencelik yapmayı hedeflerken ÜSTTE: GIOVANNI
FONTANA’NIN TASARLADIĞI
bazı tarihçiler bu aracı bisiklet olarak Célérifère yani “hızlı gider”i tasarlıyor. İLK DÖRT TEKERLEKLİ ARAÇ
sınıflandırmasa da, İtalyan fizikçi Atlarla çekilmeyen iki tekerlekli ilk araç ALTTA: COMTE DE SIVRAC
ve mühendis Giovanni Fontana’nın olması nedeniyle devrimsel nitelikte. TARAFINDAN TASARLANAN
tasarladığı bu ilk dört tekerlekli Üzerinde sele benzeri parçasıyla CÉLÉRİFÈRE
araca, dişlilere sarılı iplerin elle sert ahşap çerçeveden oluşan, iki
çekilmesi sayesinde hükmedilebiliyor. eşit boyutta tekerliği olsa da pedalı
Fontana’nın tasarımı insan gücüyle olmadığı için ayakla itilebilen, gidonu
hareket ettirilmesi açısından önemli olmadığı için yön verilemeyen ve freni
olsa da ulaşımın at arabasıyla daha olmayan bir tasarımdan bahsediyoruz.
konforlu şekilde sağlandığı bir dünyada Belki de bu yüzden adını “hızlı gider”
çok da başarı sağlayamıyor. Dolayısıyla koymuştur, kim bilir.
74