Page 41 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 7)
P. 41
TARİH BOYUNCA GÜNEŞ
SAATLERİ, FARKLI
MEDENİYETLERCE FARKLI
ŞEKİLLERDE KULLANILDI.
ve GELELİM
SAATLERE
Bir insana yapılacak en büyük işkence bakıp anlamışlar zamanı; sonra başka
belki de onun zaman algısını bozmaktır. yollar bulmuşlar. Güneşin gökyüzündeki
Bu sebeple bazı cezaevlerinde hareketlerine bakmışlar, gölgeleri
mahkûmların saatleri ellerinden alınarak izlemişler, üzerinde işaretler olan ve
zaman gerçekliğinden koparmaya yandıkça bu işaretleri silinen mumlar
çalışılır. Yani saatler olmasaydı ne denemişler, yağı bittikçe zamanın
yapardık sorusunun cevabı çok da iç geçtiğini anlatan gaz lambaları ve kum
açıcı değil. Yokluğunu düşünmek yerine
varlığının tarihinden bahsetmek daha saatleri yapmışlar. Sonunda modern
keyifli olacak eminiz. Saati kimin icat anlamda bize kadar ulaşan saati
ettiğini merak ediyorsanız, bu bölüm geliştirmişler.
tam size göre. Elbette bu kadar üstünkörü
İlk çağlardan bu yana insanlar bir geçmeyeceğiz saatleri. İşte gelişimiyle
şekilde zamanı ölçmeye çalışmışlar, bazılarınızı oldukça şaşırtacak saat
bunu artık biliyoruz. Evvela güneşe evrimi haritası...
2
1
Her Şey Güneşle Başlıyor 3
İnsanlar zamanın geçtiğini elbette Ve kum saatleri imdada yetişir. Bilindiği
önce gündüz ve gece ile algılıyor. üzere kum saati, üst üste bulunan iki
Dolayısıyla ilk saatin güneş saati cam fanustan birinde bulunan kumun
olmasına şaşmamak gerek. Bilinen ilk diğerine aktarılması ile zamanı ölçen 4
saat, MÖ 4000’li yıllarda Mısır’da icat bir araç. Kum dışında cıva, ince mermer
edilen güneş saatidir. Güneş saati, bir tozu ya da iyice dövülerek pudra haline
kazığın yere doksan derecelik açı ile getirilmiş yumurta kabuğu da zamanı 5
dikilmesinden oluşur. Güneş hareketleri ölçmenin yöntemlerinden olur. Ancak
sonucunda kazığın gölgesi hareket eder. zaman hâlâ istenen hassasiyet ve
Bu hareket çevresi ölçülerek gündüz süreklilikle ölçülememektedir. Kum
vakitleri bölümlere ayrılabilir. saatinin bir tarafı diğer tarafa aktığında
başında birinin bulunması zorunluluğu
Ne var ki güneş saatleri yetersizdir nedeniyle bu saatler, özellikle uzun
çünkü geceleri tamamen işlevini yitirir. süreleri ölçerken pek de pratik değildir.
Dolayısıyla Mısırlılar, geceleri de zamanı Dolayısıyla kısa zaman aralıklarının
ölçebilecek bir araç arayışına girerler. Bu ölçülebildiği alanlarda yüzyıllarca
arayış sonucunda su saati icat edilir. Bir kullanılır.
kabın içerisinde bulunan suyun dışarıya 6 7
akması ile kabın içindeki işaretler Henüz teknolojinin yeterince gelişmediği
ilerleyen zamanı göstermektedir. dönemlerin saatlerine bir örnek de ateş
saatleridir. Mum saati olarak da bilinen
Ne var ki suyun akışını belli bir tempoda bu saatler petrol lambasının ateşiyle
tutmak, o zamanın teknolojisiyle çok çalışır. Yandıkça boyu küçülen mumun 1- İNGİLTERE’DE KRAL ALFRED
zor olduğundan, suyun miktarına göre gölgesinin, arkasındaki işaretlere denk TARAFINDAN İCAT EDİLEN ATEŞ SAATİ
(MUM SAATİ) 2- GIOVANNI DE DONDI’NİN
zaman belirleyen mekanizmalardan gelmesi ile ya da tükenen yağın içi ASTRONOMİK SAATİ 3 - EL CEZERİ’NİN
kısa sürede vazgeçilir ve daha tutarlı görünebilen bir kap içerisinde birikerek FİLLİ SU SAATİ 4 - MODERN BİR SU
SAATİ 5 - MISIRLILARIN KULLANDIĞI
sistemler aranmaya başlanır. saatin kaç olduğu belirlenebilir. KUM SAATİ 6 - ANTİK SU SAATİ 7 - MUM
SAATİ
39
