Page 87 - Çağın Göz E-Dergi Sayı 01

Düşleri tuval olan adam

Ressam, illüstratör, heykeltıraş, tasarımcı, senarist ve bir aşık Salvador Dali... O bilinçaltına dalıp
düşlerini, korkularını ve aşkını su yüzüne çıkaran, saatleri eğip büken, zürafaları yakan, filleri incecik
bacaklarla yürüten bir rüya anlatıcısı.

Salvador Dali ününü sürrealizmin Yalnız sanata yaklaşımı değil, fiziksel
akıllarda kalan yegâne temsilcisi görünümüyle de farklılaşmaya
olmasına değil, attığı her adımın, başlamıştı. 17. yüzyıl ressamlarından
söylediği her sözün, hatta tüm Velázquez’e öykünerek, kendisiyle
yaşamının “gerçek üstü” olmasına özdeşleşen bıyıklarını bıraktı.
borçlu. Amacı ise -sanıldığının aksine- Özgüveni daha da artan Dali, onu
asi değil, farklı olmak. Bu yüzden de sınava tabi tutacak kişilerden daha
dikkat çekici bıyığını, kimse onu fark bilgili olduğunu iddia ettiği için okuldan
etmeden yanından geçip gitmesin diye atıldı. Bir süre sonra sürrealizmin
bıraktığını söylüyor.
estetik yansımalarını taşıyan Picasso
Dali’nin farklı olma isteğinin kaynağı ile yolları kesişti ve onun etkisiyle
çocukluğuna kadar uzanıyor. 1904’de eserlerinde kübizm ve dadaizm daha
İspanya’nın Figueras kasabasında hissedilir oldu. Ancak Dali yalnızca
doğan ressam, babası ve abisinden yıkmayı değil, devrimlerin özünde
sonra ailenin üçüncü Salvador’u. var alan yıkıp yeniden inşa etmeyi
Abisinin ölümünden tam dokuz ay arzuluyordu. “Sürrealizm yıkıcıdır,
on gün sonra doğduğu ve ona ikizi fakat yıktığı şey vizyonumuzu kısıtlayan
kadar benzediği için ailesi Dali’nin kelepçelerdir” diyerek estetik ve form
ilk çocuklarının reenkarnasyonu arayışını sürdürdü.
olduğuna inanıyordu. İkinci oğullarını
da kaybetmekten korktukları için evin Yirmi beş yaşına geldiğinde
hakimiyeti Salvador’a teslim edilmişti. hayatının dönüm noktası
O da bunu kullanıyor, histeri krizlerine olabilecek üç olay yaşadı.
giriyor, imparator kıyafetleriyle
dolaşıyordu. Bunlar, kimliğini Birincisi Buñuel ile birlikte, bir
sorgulayan Salvador’un hayatı boyunca gözün usturayla kesildiği sahnesiyle
hissedeceği farklı olma arzusunun ilk hafızalara kazınan Bir Endülüs Köpeği
kıvılcımlarıydı. Öte yandan, abisinin adlı sürrealist filmi çekmesiydi. O
ölümünden dolayı suçluluk duyuyor,
kendisi canlıyken, onun çürüyüp yok
olduğu hissine kapılıyordu. Bu duygu
sonraları sanatına tiksinme ve yitip
gitmeyi simgeleyen böcekleri, ölüleri,
uzuvları eksik bedenleri ve daha
birçok rahatsız edici unsuru taşıdı. Bu
yüzden, “resim yapmak kişiliğimin
yalnızca ufak bir parçasıdır” diyerek,
içinde psikanalizi barındıran,
gerçekliğin kişisel yorumunu içeren
sürrealizme ilgi duymaya başladı.
Bir sanatçı doğuyor
Küçük yaşta resme olan yeteneğiyle
dikkat çeken Dali, on yaşında Hasta
Çocuk adlı ilk oto portresini yapmış,
yirmili yaşlarına gelmeden Rönesans,
realizm, empresyonizm ve fütürizmle
tanışmıştı. Akademide öğrenciyken,
kataloglardan gördüğü kübist
eserlerden etkilenerek resmettiği dönemde sürrealizmin babası André
eserlerle sükse yaptı. Bu akım Breton’un grubuna katılarak sürreal
Madrid’de henüz bilinmediğinden, bir sanatçı olarak daha bir kabul
Dali’nin farklılık arayışını tatmin gördü. Üçüncü ve en önemli dönüm
etmişti. noktası ise grup öncülerinden Paul
Éluard’ın eşi Helena’ya taparcasına
Sanatçı kısa zamanda Madrid, aşık olmasıydı. Evlilikle sonuçlanan
Barcelona ve Pittsburgh’daki sergilerle bu aşk, Dali’ye hayat arkadaşının
adını duyurdu. Entelektüel çevresi de ötesinde, esin kaynağı, model ve bir
genişliyordu. Yönetmen ve senarist menajer kazandıracaktı. Eşine “Gala”
Luis Buñuel’in yanı sıra şair, oyun diye hitap eden Dali, onu defalarca
yazarı, ressam ve müzisyen Federico resim ve heykel çalışmalarının süjesi
García Lorca ile tanıştı. yaptı.
85