Page 93 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 11)

v

Otobüste Siyahi Direnişi Başlatan Kadın
ROSA PARKS

Çok değil, birkaç yıl önce siyahi bir erkekler itaat etti ancak Rosa Parks
başkana sahip olan ABD’nin ırkçılıkla karşı çıktı. Şoför polis çağırınca Rosa
ilgili karnesi bir türlü düzelmiyor. Parks tutuklandı ve kamu düzenine
Ülkede bardağı taşıran son damla ise itaatsizlikten dolayı 14 dolar para
25 Mayıs 2020’de 46 yaşındaki siyahi cezasına çarptırıldı.
George Floyd’un beyaz bir polis olan
Derek Chauvin tarafından öldürülmesi Rosa Parks’ın bu karşı duruşu, tarihe
oldu. ABD’de siyahilere karşı Montgomery Otobüs Boykotu olarak
uygulanan sistematik ırkçılık yeni değil geçen direnişi başlattı ve o bölgede
ama bir tanesi özellikle çarpıcı çünkü yaşayan hiçbir siyahi vatandaş 381
beklenmedik bir etki yaratarak ABD’de gün boyunca otobüse binmedi. Hatta
sivil haklar hareketinin büyümesini bazı beyazlar da protestolara destek ROSA PARKS
sağladı. verince belediye otobüsleri büyük
mali kayıpla karşı karşıya kaldılar.
1 Aralık 1955 günü, ABD’nin Alabama 21 Aralık 1956’da Yüksek Mahkeme,
eyaletinin Montgomery şehrindeki bir siyahların otobüslerde istedikleri
otobüste gerçekleşen olayın kitlesel bir yere oturabilecekleri yönünde karar
direnişe dönüşeceğini kimse tahmin
edemezdi. Rosa Parks ismindeki 42 verene dek protesto devam etti. Alınan
yaşındaki siyahi bir kadın işinden yargı kararı ırkçıları daha da çıldırttı.
çıkmıştı ve tek istediği evine varmaktı. Otobüslere silahlı saldırılar gerçekleşti.
Belediye otobüsündeki ilk dört sıra Rosa Parks hem ölüm tehditleri aldığı
beyazlara aitti. Siyahlara en arka hem de beyazlar artık ona iş vermediği
sıralar ayrılmıştı. Otobüsün ortasında için şehir değiştirdi ancak bir yandan
ise “değişken” olarak adlandırılan da siyahilerin mücadelesi için yoğun ROSA PARKS’IN BEYAZ BİR YOLCUYA
YER VERMEYİ REDDETTİĞİ O OTOBÜS
koltuklar vardı. Bu koltuklara siyahiler çaba gösteriyordu. ŞİMDİ DETROİT’DE HENRY FORD
oturabiliyor ancak otobüste yer yok ise Bir kadının otobüste yerini bir beyaza MÜZESİ’NDE SERGİLENİYOR.
beyazlara yer vermeleri isteniyordu. vermeyi reddetmesiyle başlayan BARACK OBAMA’NIN, ÜLKENİN
Arkada yer yoksa ayakta durmaları, eylemler Martin Luther King’in İLK SİYAHİ BAŞKANI OLARAK 2013
YILINDA MÜZEYE YAPTIĞI BİR
ayakta duracak yer de yoksa önderliğindeki Sivil Haklar Hareketi’nin ZİYARETTE ROSA PARKS’IN ZORLA
otobüsten inmeleri gerekiyordu. KALDIRILDIĞI KOLTUKTA OTURMASI
ülke çapında büyümesini sağlamıştı. ELBETTE Kİ TARİHE GEÇTİ.
O gün otobüs doluydu. Beyazlar Bir kadının son derece masum eylemi
gelince şoför bu koltuklarda oturan Pandora’nın Kutusu’nu ağzına kadar
siyahilerin kalkmasını istedi. Tüm açmıştı.

ABD’nin Luther’i

Rosa Parks’ın beklenmeyen etki değil de kişilikleri ile yargılanacağı
yaratan davranışı siyahilerin büyük bir bir ülkede yaşayacaklarına dair bir
pasif direniş başlatmasını sağlamıştı. hayalim var” sözleri tüm insan hakları
Bu direnişi organize eden isim ise savunucularına yıllarca ilham olacaktı.
Martin Luther King Jr.’dan başkası King’in barışçıl tavrı sadece ABD’den
değildi. İsim benzerliği mi kaderin değil tüm dünyadan destek buldu.
cilvesi mi bilinmez, hem Almanya’daki Öyle ki bu süreç 1964’te ona Nobel
hem de ABD’deki iki Martin Luther’in Barış Ödülünü de getirdi.
çabaları dünya tarihini muazzam
ölçüde değiştirdi. Bunlar yaşanırken ABD ve dünyanın
gündemine Vietnam Savaşı girmişti.
1929 yılında doğan King sosyoloji ve King sözünü sakınmayan biri
teoloji eğitimi aldı. Montgomery’deki olduğundan, ABD’nin Vietnam’daki
bir kilisenin pastörü olduğunda ise askeri varlığına ve bu ülkede
henüz 24 yaşındaydı. Rosa Parks yaşatılanlara tepki gösterdi. Böylelikle MARTIN LUTHER KING JR,
İNSAN HAKLARI
olayı sonrası siyahilerin otobüslere ırkçı düşmanlarının safına, elinde SAVUNUCULARINA
binmemesi için kampanyayı organize medya gücü bulunan ve savaşları YILLARCA İLHAM VEREREK
ettiğinde evi bombalandıysa da geri çıkartarak kârına kâr katan grubu da TARİHE GEÇEN “BİR
HAYALİM VAR - I HAVE A
adım atmadı. Yüksek Mahkeme’nin katmıştı. DREAM” KONUŞMASINI
siyahilerin otobüslerde istedikleri yere YAPARKEN (1963)
oturabilecekleri kararı da onun için Ve King 4 Nisan 1968’de henüz
yeterli değildi. 39 yaşındayken uğradığı silahlı
saldırı sonucu öldürüldü. Onun
Ve yıl 1963… Tarihi “Bir Hayalim siyahilere özgürlük hayali yasal
Var - I Have a Dream” konuşmasını olarak gerçekleşmiş durumda ancak
yaptığında herkes bunun artık ırkçı zihniyetin tamamen ortadan
bir dönüm noktası olduğunun kalkması için biraz daha zaman var
farkındaydı. 250 bin kişinin katıldığı gibi gözüküyor. Belki güpegündüz
“İş ve Özgürlük İçin Washington’a gerçekleşen Floyd cinayetinin dünya
Yürüyüş” gösterisinde yaptığı bu çapında yarattığı duyarlılık, bu insanlık
konuşmasındaki “Bir gün, dört dışı bakış açısını sonsuza kadar yok
çocuğumun da derilerinin rengi ile edebilir.
91