Page 127 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 10)

v

yalıtılmış bir hayat süren küçük burjuva bir ne verilmemiştir? İnsan neyle yaşar?
fabrika memurunun zihinsel aydınlanma
sürecini anlatıyor. Jack London’ın yarı otobiyografik romanı
“Martin Eden”, yazarlık uğruna hayatını
Pulitzer ödüllü “Bülbülü Öldürmek”, ortaya koyan genç bir denizcinin öyküsünü
Amerika’nın güneyinde yaşanan ırkçılığı ve anlatır. Yüksek statülü Ruth’a ilk görüşte
eşitsizliği çocuk kahraman Scout Finch’in âşık olan Martin için o kadına ulaşabilmenin
gözünden anlatıyor. Bir “zenci”nin haksız tek yolu saygın bir yazar olabilmektir. Maddi
yere suçlanması üzerinden gelişen olaylar; ön imkânsızlıklar içinde akıl almaz bir hırsla
yargılar, riyakârlık, sınıf ve ırk çatışmalarına gece gündüz çalışır, öğrenir, yazdıklarını
karşılık adalet ve dürüstlüğün önemini anlatan yayınevlerine yollar ve defalarca reddedilir.
evrensel bir hikâyeye dönüşüyor. Sonunda başarır ama girmek için can attığı
burjuva çevrelerindeki insanların ne kadar sığ
Kendisi yerine tuvaldeki portresinin ve sahte olduklarını fark eder.
yaşlanmasını dileyen, bu gerçekleşince
yoldan çıkıp yozlaşan Dorian Gray, güzellik ve Buddha’nın yaşamının şiirsel bir üslupla
haz uğruna karakterinden vazgeçer. Oscar anlatıldığı “Siddhartha”, insanın öz benliğini
Wilde’ın döneminin katı ahlakçı tutumunu bularak uygarlığın yerleşik biçimlerinden
alaycı bir üslupla eleştirdiği ilk ve tek romanı kurtulmaya çalışmasını işler. Yayımlandığından
“Dorian Gray'in Portresi”, ahlaksızlığı beri milyonlarca insanın neredeyse “kutsal
yücelttiği gerekçesiyle büyük tartışmalar kitap” gibi okuduğu bu başyapıtı, Nobel
yaratmış, hatta yargılanırken aleyhinde delil ödüllü yazarın Doğu ve Batı din geleneklerini
olarak gösterilmişti. psikanaliz ve psikolojiyle birleştirdiği,
insanlığa dair derin bir empati duygusuyla
Bir gecede böceğe dönüşerek ailesinin yüz yazdığı, 20. yüzyılın ortaya çıkardığı en sarsıcı
karası haline gelen, kendi evinde dışlanıp alegorilerden biri.
yabancılaşan genç bir adamın hikâyesi
“Dönüşüm”. Kafka’nın yozlaşmış burjuva “Sineklerin Tanrısı”, bir atom savaşı sırasında
ilişkilerini, kapitalizmin insan hayatını işgal ıssız bir adaya düşen bir avuç okul çocuğunun,
edişini, insanlığın demir parmaklıklarını ve geldikleri dünyanın bütün uygar törelerinden
bireyin onu kısırlaştıran korkularını kaleme uzaklaşarak, insan yaradılışının temelindeki
aldığı kitap, dünya edebiyatının üzerinde çok korkunç gerçeği ortaya koymalarını dile getirir.
düşünülen, çok konuşulan yapıtlarından biri. Çocuklar uygar toplumun baskılarından uzak
bir örnek düzen kurmak isterlerken gitgide
Karanlık bir geleceği konu alan “Fahrenheit hayvanlaşır, korkunç kişiliklere bürünürler.
451”, bilim kurgu ögelerini baskı rejimi
ve robotlaşmış bir toplumla harmanlıyor. “Tutunamayanlar” intihar eden arkadaşının
Distopik bir kurgusal düzlemde ilerleyen eser, geçmişini araştıran Turgut Özben’in, söz
teknolojinin gelişmesiyle birlikte toplumun konusu arkadaşı Selim Işık’ın modern hayata
gerileyen sanat ve düşünce dünyasını ele neden “tutunamadığı”nı öğrenme çabasını
alıyor. İtfaiyecilerin yangın söndürmek yerine anlatır. Ülkemizin en değerli yazarlarından
kitap yakmakla görevlendirildiği totaliter Oğuz Atay’ın yazıldığı dönemde büyük
bir düzen etrafında şekillenen roman, adını tartışma konusu olan yarı otobiyografik
kitapların yanma derecesi olan ısı ölçüsünden eseri, bilinç akışı tekniğiyle döneme
alıyor. damgasını vurarak Türk Edebiyatı’nda yeni
bir çağı başlatmıştı. Pek çok eleştirmen,
Edebiyat dünyasına, karşılıksız aşkıyla intihara Tutunamayanlar’ı Türkçe ile yazılmış en iyi eser
sürüklenen “romantik kahraman”ı armağan olarak değerlendirir.
eden “Genç Werther'in Acıları” adlı bu
büyüleyici mektup-roman, şiirselliği ve yaşama Anthony Burgess’in “yüzyılın en büyük
tutkulu bakışıyla okuyucuları mıknatıs gibi romanı” dediği “Ulysses”, reklamcı Leopold
kendine çeker. İlk yayınlandığında Almanya’da ile öğrenci Stephen’ın Dublin’de gündelik
tüm gençliği etkisi altına alan romanın birçok işlerine koşturdukları tek bir günü anlatır.
intihara neden olduğu, Werther’in mavi frak, Birçok dile çevrilip üzerine onlarca kitap
sarı yelek ve çizmelerinin o dönem moda yazılan eserin edebiyat açısından asıl önemi,
yarattığı, Napoléon’un bile kitabı sürekli çatısının Homeros’un destanı Odysseia ile olan
yanında taşıdığı söylenir. simgesel koşutluğundan, Joyce’un kullandığı
değişik teknik ve biçemlerden, özellikle de
“Hayvan Çiftliği”, masalsı atmosferinin 18. ve son bölümde Bloom’un karısı Molly’nin
altında derin bir sistem eleştirisi barındıran düşüncelerinin yansıtıldığı “bilinç akışı”ndan
bir fabl. Görünürde bir çiftlik ve orada yaşayan gelir.
hayvanları konu edinen roman; devletleri,
yönetim biçimlerini ve toplumları sembolize Her cümlesi ile okuyucunun zihnine ilmek
ederek eleştiriyor. Önder domuzun düpedüz ilmek işleyen “Yeraltından Notlar” adlı
Stalin’i simgelemesi buna örnek. Orwell’in başyapıt, varoluşçuluğun ilk romanı kabul
çağdaş klasikler arasında değerlendirilen bu edilir; hatta Camus, Sartre, Kafka gibi pek çok
eseri, dünya edebiyatında politik taşlama ve yazara esin kaynağıdır. Edebiyat dünyasının
hiciv türünün başyapıtlarından biri kabul edilir. en sıra dışı karakterlerden “yeraltı adamı”,
kendi kabuğuna çekilmiş, iç hesaplaşmalar
“İnsan Ne ile Yaşar” adlı eserinde Tolstoy, yaşayan, utangaç, gururlu, derin düşünen
topluma ayna tutarak filozof ve eğitimci orta yaşlı bir memur. İnsanın kaygılarından
kimliğini öne çıkartır. Kitaptaki tüm hikâyeler dolayı mutluluğa ket vurduğuna ve "yerüstü"
insanın özündeki iyilik, açgözlülük, hırs ve cehennemini yarattığına inanıyor. Kendini
her anlamda birleştirici bir güç olan sevgi gömdüğü metaforik yeraltından bize
kavramlarını ele alır. Öte yandan okuyuculara, sesleniyor ve iç dünyamızdaki çelişkilerden
hayatın belki de en önemli sorularını sorabilme doğan nefreti, şüpheyi, dengesizliği, yalnızlığı
olanağı sunar. İnsanın içinde ne vardır? İnsana ve korkuyu sorgulatıyor.
125