Page 84 - Özel Çağın Göz Hastalıkları Hastanesi - E-Dergi (Sayı 9)

v
v

istanbul

İstanbul öyle bir şehir ki tarih, kültür, din,
edebiyat, sanat ve daha fazlasını beslemiş,
devşirmiş, müthiş bir kelebek etkisiyle tüm
dünyayı etkilemiş. Onu birkaç satırla özetlemenin
zorluğu bir yana, ona atfedilen isimlerin hikâyesini
anlatmak için dahi kitaplar yazılabilir. Yine de bir kapı
aralamak istedik bu zengin geçmişe…

Batılı kaynaklarda bir balıkçı köyü Osmanlı’dan önce Byzantion, Deutra-
olduğu söylenen İstanbul’un MÖ Roma, Roma Nea, Konstantinopolis,
658’de Mageryalı “Byzans” tarafından Bulin, Astanbulin ve İstimbuli isimleri
şehir hâline getirildiği için “Byzantion” ile anıldı.
ismi ile anıldığı yazılır. Roma Müslümanlar, Osmanlı fethi öncesinde
İmparatorluğunun egemenliğine “Kostantiniyye” dedikleri şehre
geçtiğindeyse İmparator Marcus fetih sonrasında “Müslüman şehir”
Aurelius’un manevi babasının anlamındaki “İslambol” adını verdiler.
adıyla “Antion” olarak anıldı. Roma Bunun yanında birçok başka isimle
İmparatoru Constantinius şehri de anıldı bu güzel şehir: Sultanşehir,
büyüterek “Constantinopolis” Beldet-üt-Tayyibe, Dergâh-ı Selâtin,
adıyla başkent yaptı. Halk ise şehir Derseâdet, Âsitâne, Dâr-ül-İslâm,
merkezi anlamına gelen “Stin- Dâr-ül-Hilâfe, Dâr-üs-Seâde, Âsitâne-i
Polis” kısaltmasını kullanmaktaydı Devlet, Pây-ı Taht-ı Saltanat, Aziz
ki “İstanbul” adının bu kısaltmadan İstanbul ve en nihayetinde “İstanbul”
türediği kuvvetle muhtemeldir. adına kavuştu.

İstanbul’da yaşayan, bir gün bile olsa onu içine çeken herkes bilir
ki her köşesi ayrı bir dünyadır bu kentin. O nedenle “İstanbul”
isminin kökenlerine inerken, semtlerine değinmeden edemedik…

Tarihi MÖ 675 yılına dayanan Kadıköy, Çengelköy’ün adı, eskiden gemi
yörenin bakımsız köy görünümünün çapalarının bu köyde yapılmasına
düzelmesi için Fatih Sultan Mehmet’in dayanıyor. Barbaros Hayrettin Paşa’nın
ilk İstanbul kadısını fetih sırasında gemileri bağlamak için limana diktirdiği
buraya yerleştirmesiyle bu ismi almış. beş taşın adını verdiği semt ise Beşiktaş.
Fatih’in fetih döneminde otağını kurup Tabii bu rivayetlerden sadece biri.
okçular tekkesi yaptırdığı bölgeye de Osmanlı döneminde esnafı denetleme
Okmeydanı diyoruz. Tophane’nin ise yetkisine sahip “emin”lerin çalıştığı
Osmanlı döneminde yapılıp geliştirilen gümrük eminliği de Eminönü’ne adını
ünlü top dökümhanesine ev sahipliği vermiş. Sucuların suyu halka taksim
yapması da tesadüf değil. ettikleri yerin adı üstünde: Taksim. Şiş
Kazlıçeşme’nin hikâyesi de fetih yapımıyla uğraşan bir ailenin konağının
dönemine rastlıyor. Su sıkıntısı bulunduğu semte ise Şişli denmiş.
çekildiğinde uçuşan kazların peşinden Takvimleri geri sarıp Bizans’a gidelim:
gidilerek su kaynağının bulunduğu Uçsuz bucaksız arazilerine İtalya’dan
bu nokta semte adını vermiş. Fatih’in getirdiği tohum ve fidanları diktiren,
adının verilmesine vesile olan bir diğer Bizans halkına birçok sebze ve meyveleri
semt ise Bebek. Bölge Muhafızı olarak tanıtan Venedik Bey’inin yaşadığı bölge,
atadığı bölükbaşının “Bebek” lakaplı günümüzün Beyoğlu semti. Hatta
olması ile semt bu adı almış. Fatih Sultan Mehmet bu beye misafir
4. Murat’ın şehzadelerden birinin olur, evinde yemek yermiş. O dönemde
doğuşu münasebetiyle 7 gece kandil skutari denen asker kışlaları nedeniyle
yaktırması Kandilli’ye ismini vermiş. Skutarion diye anılan bölgenin adı
Bostancı ise adını her türlü meyve ve Üsküdar’a dönüşmüş.
sebzenin yetiştirildiği bostanlardan “Etrafı surlarla çevrili” anlamına gelen
alıyor. Şaşkınbakkal’ın gülümseten Pantecion (Pantiki) ismi de Pendik
bir hikâyesi var: Yerleşimin yoğun semtinin adı haline gelmiş. İstanbul’a
olmadığı dönemlerde, yazın denize egemen olan devletin doğudan gelecek
gelenlerin burada iş yapılamayacağını saldırıları önlemek için burayı bir
düşünerek mahalle bakkalına “şaşkın savunma hattı olarak kullandıklarını
bakkal” yakıştırması semtin adını kaydeden kaynaklar bu bilgiyi destekler
belirlemiş. nitelikte.

82