Page 93 - Çağın Göz E-Dergi Sayı 01

4.Boyut’un Kurtarıcısı*

Dali’nin resimlerinde birbiri ile ilgisiz görünen nesneler, sürreal ya da gerçeküstü diye betimlenen
farklı konuları bir arada görebilmek mümkündür. Bunlar, ressamın hem uyku durumundaki
bilinçaltının hem de içsel dünyasının sanatsal izdüşümüdür ve onu çok konuşulan ve tartışılan
sanatçılardan yapan faktörlerdir. Resmettiği her şeyi âdeta 4.boyuttan tuvale damlatır gibi üretmiştir.

40’lı ve 50’li yıllar, Dali’nin nükleer mistisizm ve gelişen bir klasizm yorumuydu. Michelangelo, Raphael ve Velázquez,
bilime olan tutkusunun had safhaya çıktığı bir dönemdi. Din, Dali’nin fırça vuruşlarında tekrar hayat buldu.
maneviyat, sezgi ve içe bakışın bileşimi olan mistisizmin yanı
sıra deney ve gözlem yoluyla maddesel olguları sorgulayan Dali, kimliğini yansıtmak için kalemini de konuşturdu. 1919’da
bilimi, -tıpkı sürrealizm gibi- hayatın gizli kanunlarını başladığı yazınsal üretimi, yaşamının son yıllarına dek devam
açıklayan alanlar olarak görüyordu. Bilime ilgisi sayesinde etti; Salvador Dali’nin Gizli Yaşamı, Saklı Yüzler, Aşk ve Bellek,
tanıştığı Freud’dan sonra, Max Planck’ın kuantum teorisini Mantıksızlığın Zaferi, Nasıl Dali Olunur, Gala’nın Akşam
araştırdı; Atomik Leda gibi eserlerin yaratım sürecinde Yemeği, Gala’nın Şarapları gibi eserler verdi.
matematikçi Prens Matila Ghyka ile çalıştı; atomun yapısını Yaşlılığında, ellerindeki titreme ve güçsüzlük yüzünden
ortaya koyan Werner Heisenberg ve DNA’nın çifte sarmalını fırçayı tutmakta dahi zorlanan Dali, 84 senelik hayatının son
bulan James Watson’dan yararlandı. Neron’un Burnunun döneminde, tutkuyla sevdiği eşinin de ölümüyle, yaşama
Yanında Maddenin Çözülmesi, Bir Kuğu Tüyünün Atom İçi sevincini kaybetti. Hatta eşiyle uzun yıllar yaşadığı Pubol
Dengesi, Port Lligatlı Madonna, San Juan de la Cruz İsa’sı, Şatosu’nda yangın çıkararak intihar girişiminde bulundu.
Çarmıha Gerilme ve Son Akşam Yemeği bu dönemin gözde Yine de sanatından kopamayan ressam, ölümüne dek Gala-
eserleri arasında yerini aldı.
Dali Vakfı, ona bağlı Dali Tiyatro-Müzesi ve iki müze-evin
60’lı ve 70’li yıllarda üç boyutlu bir uzay izlenimi sunmak hazırlıklarıyla uğraştı.
için elle tutulabilir hissi yaratan stereoskopik ve holografik Kariyeri boyunca pek çok alanda binlerce esere imza atan
imgelerin yanı sıra optik yanılsamaları da tablolarına yansıttı.
Dali, 1989’daki ölümünden yıllar sonra bile kendine özgü
80’ler ise Dali’nin klasizme dönüşüne sahne oldu. Elbette bu, anlatım biçimi, yenilikçiliği, sıra dışı kişiliği ve eşi Gala’ya
Rönesans’ın altın oran yöntemini devam ettiren ama Dalivari duyduğu tutkulu aşkıyla hatırlanıyor.

Bir Kuğu
Tüyünün
Atom İçi
Dengesi

Moda ve mücevher tasarımına
da merak salan Dali; Zamanın
Gözü, Kraliyet Kalbi, Hayat Ağacı
Optik ve Belleğin Azmi gibi eserlerinde,
Yanılsama: düşlerini fırça yerine bu kez elmas,
Esfera yakut, pırlanta, safir ve altınla
gerçeğe dönüştürdü.
Dali’nin eşine hediye etmek üzere
tasarladığı ve Zamanın Gözü adını
verdiği bu sıra dışı broşun 20 adet
replikasından biri 2013’te 96 bin
Euro’ya alıcı buldu.

*Kurtarıcı: İspanyolca’da Salvador anlamına gelir.

91